Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về chính sách phát triển thích ứng với tình hình biến đổi dân số

Ngày 14/7/2015, tại Hà Nội, Ban Kinh tế Trung ương và Bộ Y tế, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam tổ chức Hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về chính sách phát triển thích ứng với tình hình biến đổi dân số”. 

Tại hội thảo, ông Đinh Văn Cương, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh: Mặc dù đã đạt được những thành công quan trọng về công tác dân số nhưng Việt Nam cũng đang đối mặt với các vấn đề mới như già hóa dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh, chất lượng cuộc sống của người dân còn thấp, di cư và đô thị hóa nhanh chóng. Giờ là lúc Việt Nam cần chuyển hướng chính sách dân số từ chỗ chỉ đặt trọng tâm vào kiểm soát sinh sang trọng tâm gắn dân số với tất cả các mặt của phát triển, lồng ghép dân số vào lập kế hoạch phát triển nhằm tận dụng thành công những biến đổi trong dân số cho phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ phát triển bền vững.

Số liệu từ Tổng điều tra Dân số năm 2009 và các cuộc khảo sát dân số quy mô rộng cho thấy Việt Nam đã đạt được các mục tiêu về kế hoạch hóa gia đình và chăm sóc sức khỏe sinh sản khá ấn tượng. Trung bình toàn quốc, mỗi phụ nữ Việt Nam chỉ có 2 con. Thành tựu về giảm tử vong bà mẹ và tử vong ở trẻ em của Việt Nam rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, hiện vẫn còn những khác biệt lớn giữa các địa phương. Tình trạng khác biệt này đang ngày càng gia tăng, kèm theo đó là những hình thức nghèo và tổn thương mới, yêu cầu phải có sự quan tâm lớn hơn từ các nhà hoạch định chính sách trong những năm tới.

Theo các chuyên gia quốc tế, những bằng chứng nghiên cứu tình hình các quốc gia cho thấy mức sinh ở Việt Nam sẽ tiếp tục giảm cho dù đã duy trì ở mức mỗi phụ nữ có 2 con trong vòng 10 năm gần đây. Đó là vì mức thu nhập, trình độ giáo dục và tỷ lệ đô thị hóa ở Việt Nam ngày càng tăng. Việt Nam không cần phải áp dụng chính sách khuyến sinh, nhưng đây là cơ hội để chính sách dân số Việt Nam hướng đến hỗ trợ các cá nhân và cặp vợ chồng thực hiện hiệu quả quyết định sinh sản của mình, cho dù đó là sinh thêm con hay ngừng không sinh con nữa.

Bà Ritsu Nacken - Quyền Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam đã chỉ ra rằng, một đặc điểm nổi bật của bức tranh dân số của Việt Nam là vấn đề già hóa dân số. Việt Nam hiện đang trong giai đoạn cơ cấu “dân số vàng”. Theo đó cứ 2 người trong độ tuổi lao động có một người trong độ tuổi phụ thuộc (dưới 15 tuổi và từ 65 tuổi trở lên). Nhưng hiện nay đã dần bước vào giai đoạn “già hóa dân số”– đây chính là kết quả của việc giảm mức sinh, giảm tỷ lệ tử vong và tăng tuổi thọ của người dân. Việt Nam là một trong những quốc gia mức già hóa dân số nhanh nhất trong khu vực.

Bà Ritsu Nacken nhìn nhận những thay đổi về nhân khẩu học này đòi hỏi Việt Nam phải có một cách thức tiếp cận mới trong các chính sách về dân số, đó là từ góc độ phát triển chiến lược của quốc gia, chứ không chỉ bó hẹp trong các khía cạnh như kế hoạch hóa gia đình hay chăm sóc sức khỏe cho người dân. Việt Nam đang trong thời khắc phải cân nhắc và xác định hướng nào để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Tại Hội thảo, một số chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam sẽ không thể tận dụng được cơ hội “dân số vàng” nếu không cải thiện được năng suất lao động. Do đó, Việt Nam cần phải có các chính sách kịp thời và đúng đắn để tận dụng cơ hội nguồn nhân lực dồi dào vì cơ hội vàng sẽ kết thúc sau năm 2040.

Kết quả thảo luận tại Hội thảo sẽ giúp cho các nhà lập pháp và hoạch định chính sách có được thông tin và bằng chứng khoa học từ nghiên cứu và từ kinh nghiệm thực tế của các quốc gia đã trải qua những giai đoạn biến đổi dân số tương tự như Việt Nam. Những khuyến nghị chính sách được chia sẻ tại hội thảo sẽ góp phần đặt nền móng cho một chính sách dân số và phát triển toàn diện để giải quyết các thách thức và tận dụng các cơ hội do biến đổi dân số ở Việt Nam mang lại./.

Nguồn: ĐCSVN/ Minh Phương