Chúng tôi vượt gần 50 km từ Kon Tum xuống Gia Lai thăm và hỏi chuyện ông Kso Ní, dân tộc Jơ Rai, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai. Ông là thân sinh của ông Kso Phước, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, nguyên Bộ trưởng- Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc.
Vợ chồng bác KSo Ní
Được tin có khách ở Kon Tum đến chơi, từ nhà dưới đi lên phòng khách, ở tuổi ngoài 90 nhưng những bước đi của ông vẫn chắc khỏe với vóc dáng của một người Tây Nguyên đã trọn đời đi theo cách mạng.
- Bác còn khỏe chứ ạ ? - Tôi hỏi.
- Tôi phải sống để chứng kiến công cuộc đổi mới của đất nước, cuộc sống mới của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên chứ.
Ông mời chúng tôi ngồi rồi hỏi "lý lịch" của tôi và nhà báo Lê Văn Thiềng, nguyên Trưởng Ban công tác Hội của Hội Nhà báo Việt Nam cùng đi. Biết chúng tôi làm báo, ông kể chuyện ông đã từng viết báo cách mạng từ năm 1946 (và chúng tôi đã kiểm chứng thì ông là người Tây Nguyên đầu tiên viết báo).
Chuyện ông kể là thế này: Năm 1946, ông đang làm việc thì có nghe đài phát thanh của Pháp nói đại ý là: Người dân Tây Kỳ (Tây Nguyên) niềm nở đón tiếp quân Pháp xâm chiếm Tây Kỳ. Ông bảo là mình nghe đài Pháp nói thế tức lắm vì sự thật không đúng như vậy. Người dân Tây Nguyên luôn một lòng theo cách mạng, đoàn kết đánh đuổi giặc Pháp, thế mà đài của chúng lại nói ngược lại. Thế là sẵn biết tiếng Pháp, nói và nghe được tiếng Pháp, Kso Ní, chàng trai Tây Nguyên đang sống giữa lòng Hà Nội lúc ấy đã viết ngay một bài báo bằng tiếng Pháp và ông gửi cho báo “Le Peuple” (tiếng Pháp có nghĩa là Nhân dân) phản bác lại những luận điệu xuyên tạc của đài phát thanh Pháp; cổ vũ, động viên đồng bào Tây Nguyên đánh giặc giữ buôn làng. Khi bài viết của ông được báo “Le Peuple” đăng , Bác Hồ đã cho gọi ông vào Bắc Bộ Phủ gặp Bác. Ông nói rằng, đó là một buổi chiều lịch sử và mãi mãi theo ông cả cuộc đời đi làm cách mạng của mình.
Ông kể rằng, hôm ấy là một buổi chiều cuối thu năm 1946, đồng chí Y Ngông Niêk Đam (cố Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội) gặp ông và nói: Em được vào Bắc Bộ Phủ để gặp Hồ Chí Minh. Thế là ông đi theo Y Ngông Niêk Đam vào Bắc Bộ Phủ. Vừa vào tới nơi, Bác Hồ nhìn thấy đã hỏi trước: "Chào hai cháu" rồi Bác hỏi thăm sức khỏe của mọi người ở Nha dân tộc. Đồng chí Y Ngông Niêk Đam báo cáo rằng: "Thưa Bác, giặc Pháp đã chiếm mất Tây Kỳ rồi ạ". Bác nói: "Bác biết rồi"và thấy nét mặt của Bác thoáng buồn. Lúc ấy, Kso Ní xen vào: "Thưa Bác, ta có đánh Pháp để giải phóng Tây Kỳ không ạ". Bác đứng dậy đến cầm tay hai chúng tôi rồi nói: "Phải đánh" rồi Bác đưa bàn tay lên ý nói là bàn tay có 5 ngón nếu thiếu một ngón thì không còn là một bàn tay.
Từ ngày được gặp Bác Hồ, ông luôn tâm niệm phải sống để xứng đáng với niềm tin của Bác đối với đồng bào Tây Nguyên. Khi trở về quê hương tỉnh Gia Lai, điều đầu tiên ông nói cho bà con biết đó là Bác Hồ và Đảng. Sau đó ông đã viết bài thơ bằng tiếng Jơ Rai để tuyên truyền và ông đã đọc cho chúng tôi nghe: "Hồ Chí Minh anh dũng phi thường! Hồ Chí Minh có chủ trương, đường lối đúng đắn . Chúng ta tuyên truyền cho mọi người biết, tên người như Vàng? Hồ Chí Minh là người điều khiển chế độ chúng ta? Người Jơ Rai, người Tây Nguyên quyết một lòng đánh Pháp". Đọc xong những câu thơ trên, ông đứng dậy đưa bàn tay phải đặt vào bên ngực trái rồi nói: "Đảng, Bác Hồ luôn ở trong trái tim tôi".
Cuộc đời của ông đã kinh qua nhiều trọng trách ở tỉnh Gia Lai, song điều quý nhất là ông đã để lại những sản phẩm tinh thần, về ý chí và lòng quyết tâm theo Đảng, theo cách mạng và gieo những hạt mầm xanh trên đất Tây Nguyên mà đồng bào Jơ Rai trên quê hương ông mãi mãi bước theo. Các con của ông đều nối gót truyền thống cách mạng của gia đình. Trong số đó có đồng chí Kso Phước, Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai, hiện là Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội; đồng chí Kso Nham, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Gia Lai đã được điều động về Bộ Công an với nhiệm vụ Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hậu cần.
Tôi hỏi bác Kso Ní: Thế vừa rồi anh Kso Phước về nhà có tặng quà gì cho bác không? Ông cười: Nó đi tiếp xúc cử tri không có quà gì cả. Nó bảo bố mẹ khỏe là chúng con mừng lắm rồi, ở nhà đã có các em, con ở tận Hà Nội, bố mẹ cũng chia sẻ với con cái chứ. Tôi bảo: Các con cứ lo tròn việc Nhà nước là bố mẹ vui rồi.
Mùa mưa Tây Nguyên, giữa một ngôi nhà nhỏ nằm trên đường Phan Đình Phùng của thành phố Plei Ku, tỉnh Gia lai, ông Kso Ní đón đứa cháu ngoại từ tay người con gái út, nét mặt ông rạng ngời nhìn lên tấm ảnh Bác Hồ treo trang trọng ở giữa nhà. Tôi nhìn sang bên kia đường là Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Gia Lai - Kon Tum - những nhánh mai vàng vẫn rực rỡ giữa đất trời Tây Nguyên nắng gió.