Sáng 15/11, tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế (Hà Nội), Hội Người cao tuổi Việt Nam phối hợp Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và Tạp chí Cộng sản tổ chức Hội thảo khoa học “Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới”. Tham dự và chủ trì Hội thảo có các đồng chí: GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; TS Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về NCT, Chủ tịch Hội NCT Việt Nam. Tham dự Hội nghị còn có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các Ban, Bộ ngành Trung ương; Đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Tổ chức Hỗ trợ người cao tuổi Quốc tế (HAI) tại Việt Nam; Hội NCT các tỉnh, thành phố; các đơn vị, doanh nghiệp đồng hành cùng Hội NCT…
Toàn cảnh Hội thảo
Hội thảo kết hợp trực tiếp và trực tuyến tại 34 điểm cầu, thu hút gần 1.200 đại biểu cùng hàng vạn lượt theo dõi qua nền tảng số của Tạp chí Ngày Mới Online. Đây là diễn đàn khoa học quan trọng, tiếp nối các nghiên cứu về già hóa dân số thời gian qua, hướng tới hình thành hệ thống kiến nghị chính sách phục vụ giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Khẳng định vai trò, giá trị của người cao tuổi trong thời kỳ già hóa nhanh
Phát biểu chào mừng, đồng chí Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về NCT, Chủ tịch Hội NCT Việt Nam, nêu rõ: Với gần 17 triệu người cao tuổi, Việt Nam đang đứng trước “cửa sổ cơ hội” để biến xu hướng già hóa thành động lực phát triển. Kinh tế bạc – nền kinh tế dựa trên chăm sóc và phát huy giá trị người cao tuổi – là yêu cầu tất yếu để nâng cao chất lượng sống, đồng thời mở ra thị trường dịch vụ rộng lớn. Hội thảo lần này nhận được 95 tham luận công phu, phủ rộng từ lý luận, thực tiễn đến kinh nghiệm quốc tế.
Theo TS. Trương Xuân Cừ, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội NCT Việt Nam: Việt Nam đã bước sâu vào giai đoạn già hóa dân số; người cao tuổi cần được nhìn nhận không chỉ là đối tượng chăm sóc mà còn là nguồn lực xã hội đặc biệt giàu kinh nghiệm, tri thức và uy tín.
Các đại biểu tham dự Hội thảo
Định hướng chiến lược từ lãnh đạo Đảng và Nhà nước
Chỉ đạo tại Hội thảo, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh ba định hướng lớn cho phát triển kinh tế bạc. Một là, kinh tế bạc phải được tích hợp vào chiến lược phát triển bao trùm - nơi mọi nhóm dân số đều có quyền đóng góp và thụ hưởng. Người cao tuổi có nhu cầu đa dạng về chăm sóc, an sinh, văn hóa, du lịch, công nghệ…, tạo nên một thị trường đầy tiềm năng. Hai là, cần định nghĩa lại lực lượng lao động lớn tuổi. Đây là nhóm sở hữu vốn kinh nghiệm và tri thức khổng lồ; nếu không có cơ chế phát huy, đó sẽ là lãng phí nguồn lực xã hội. Ba là, phát triển kinh tế bạc đòi hỏi hình thành hệ sinh thái hoàn chỉnh: nhân lực chăm sóc chất lượng cao; chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư; hạ tầng dịch vụ đồng bộ; và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ trong chăm sóc tại nhà.
Lãnh đạo Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh thêm yếu tố văn hóa. Ở Việt Nam, người cao tuổi luôn giữ vị trí trung tâm trong gia đình và cộng đồng, là điểm tựa truyền thống và nền nếp, vì vậy kinh tế bạc không thuần túy là câu chuyện thị trường, mà còn là giá trị văn hóa – nhân văn của xã hội. Theo định hướng này, kết quả hội thảo sẽ được chắt lọc, xây dựng báo cáo trình Trung ương, đồng thời hướng tới tổ chức Diễn đàn đối thoại chính sách phát triển kinh tế bạc năm 2026.
Nhận diện thách thức - khẳng định cơ hội lớn
Trình bày Báo cáo đề dẫn, đồng chí Hoàng Trung Dũng chỉ rõ: đến năm 2025, người cao tuổi sẽ chiếm trên 14% dân số; chỉ hơn một thập niên nữa, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia dân số già. Trong khi đó, hệ thống dịch vụ cho người cao tuổi còn thiếu và phân tán; nhân lực chăm sóc chưa được đào tạo bài bản.
Từ kinh nghiệm quốc tế, đồng chí khẳng định Việt Nam cần chuyển mạnh tư duy từ “già hóa là gánh nặng” sang “già hóa là cơ hội phát triển”. Kinh tế bạc phải được nhìn nhận như một hệ sinh thái đa ngành kết nối y tế, an sinh xã hội, công nghệ, văn hóa và thị trường dịch vụ. Tinh thần xuyên suốt là “phát triển vì con người” – nơi người cao tuổi được tôn trọng, hỗ trợ, và có cơ hội đóng góp.
Tại Hội thảo, nhiều đại biểu, chuyên gia trong và ngoài nước, doanh nghiệp chia sẻ các mô hình chăm sóc, sản phẩm - dịch vụ dành cho người cao tuổi, đặc biệt là xu hướng ứng dụng công nghệ, du lịch thân thiện người già, bảo hiểm sức khỏe, và các mô hình sinh hoạt cộng đồng hỗ trợ tinh thần, mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh…
Các đại biểu tham dự Hội thảo tại điểm cẩu TP Hải Phòng
Với 10 tham luận trình bày tại Hội thảo và 95 tham luận gửi về Ban Tổ chức, các chuyên gia, nhà khoa học đã đề xuất nhiều giải pháp trọng tâm, như: Cải cách hệ thống an sinh và hưu trí theo hướng linh hoạt, bền vững; hoàn thiện chính sách việc làm, đào tạo khuyến khích lao động cao tuổi; phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ phục vụ người cao tuổi; tháo gỡ các điểm nghẽn hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy đầu tư và khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh tế bạc; xây dựng hạ tầng, đô thị và công nghệ thân thiện với người cao tuổi; xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về kinh tế bạc gắn với người cao tuổi, tăng cường quản trị dữ liệu theo hướng liên thông, liên kết; xây dựng môi trường pháp lý và ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế bạc giai đoạn 2025-2045...
GS.TS Nguyễn Trọng Chuẩn, Phó Chủ tịch Hội Triết học Việt Nam cho biết: Đến nay, trong tổng số gần 12.000 giáo sư, phó giáo sư, 72.800 giảng viên đại học, có hơn 16.500 tiến sĩ và 43.127 thạc sĩ và rất nhiều nhà khoa học, giáo sư, phó giáo sư, các cán bộ giảng dạy đại học, các kỹ sư, chuyên gia thuộc nhiều chuyên ngành khoa học và công nghệ khác nhau là người cao tuổi. Mặc dù không phải tất cả những người nhiều tuổi đều đồng nghĩa với người nhiều kinh nghiệm, song việc sử dụng đúng, trọng dụng trí thức thực thụ, trí thức bậc cao là điều mà xưa nay thế giới văn minh đều thường rất coi trọng.
Ông Nguyễn Thế Mạnh, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho rằng: Trên nền thực trạng thị trường dịch vụ - tài chính – lao động cho người cao tuổi còn sơ khai, đề xuất coi người cao tuổi là chủ thể tiêu dùng và sản xuất, kiến tạo thể chế và công cụ tài chính chuyên biệt (như bảo hiểm chăm sóc dài hạn), phát triển mô hình chăm sóc tại cộng đồng gắn y tế cơ sở, thúc đẩy egetech và huy động “chất xám bạc”. Mục tiêu là hình thành ngành kinh tế vừa hiện đại, vừa nhân văn, góp phần bảo đảm an sinh bền vững và tăng trưởng của đất nước.
Các đại biểu tham dự Hội thảo tại điểm cầu tỉnh Khánh Hòa
“Kinh tế bạc không chỉ là kinh tế đầu bạc, mà còn là giá trị”
Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch Quốc hội đưa ra cách tiếp cận giàu tính nhân văn và mới mẻ. Theo đồng chí, “kinh tế bạc không chỉ là kinh tế của những mái đầu bạc”, mà quan trọng hơn là nhận diện và phát huy giá trị mà người cao tuổi tạo ra. Đó là giá trị tri thức, giá trị lối sống tiết kiệm – bền vững, giá trị gìn giữ văn hóa gia đình và cộng đồng, và giá trị lan tỏa tinh thần lạc quan cho thế hệ trẻ.
Đồng chí nhấn mạnh: Khi nói đến kinh tế bạc, không nên chỉ nghĩ đến chi phí chăm sóc hay dịch vụ tiêu dùng. Cần nhìn rộng hơn đến những đóng góp vô hình mà người cao tuổi mang lại cho nền kinh tế, như kinh nghiệm sản xuất, năng lực hòa giải cộng đồng, khả năng duy trì sự ổn định ở cơ sở. Đây chính là “nguồn tài sản giá trị” - thứ mà nhiều quốc gia phát triển đã biết khai thác thành động lực cho phát triển bền vững. Góc nhìn này mở ra cách tiếp cận mới: từ “chăm sóc” sang “trao quyền”, từ “phụ thuộc” sang “đồng hành”, từ “người thụ hưởng” sang “người tạo giá trị”. Đồng chí cho rằng đây phải là tinh thần xuyên suốt trong hoạch định chính sách thời gian tới.
Theo ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam, khả năng cung ứng dịch vụ chăm sóc người cao tuổi tại Việt Nam còn hạn chế và mất cân đối. Khu vực công lập chỉ đáp ứng được lượng nhỏ nhu cầu chăm sóc của người cao tuổi và khu vực tư nhân dù phát triển nhanh song vẫn còn non trẻ và tập trung ở các đô thị lớn, mức phí dịch vụ cao vượt xa khả năng chi trả của người cao tuổi… Ông cho rằng, Việt Nam cần lồng ghép định hướng chiến lược vào hệ thống quản lý. Thành lập các đơn vị định hướng chiến lược, kết nối với các cơ quan ra quyết định cao nhất nhằm thúc đẩy và hỗ trợ quá trình hoạch định chính sách…
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm
Hướng tới nền kinh tế nhân văn, bao trùm
Kết luận Hội thảo, đồng chí Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh: Cần triển khai đồng bộ các nhiệm vụ trọng tâm để kinh tế bạc trở thành động lực phát triển mới của đất nước. Đây là cơ hội chiến lược để vừa chăm lo tốt hơn cho người cao tuổi, vừa phát huy trí tuệ – kinh nghiệm của họ, biến quá trình già hóa thành “nguồn lực vàng”. Đồng chí tin tưởng rằng với quyết tâm chính trị cao, sự chỉ đạo thống nhất và sự tham gia của toàn xã hội, kinh tế bạc Việt Nam sẽ sớm trở thành một trụ cột quan trọng của tăng trưởng bền vững.
Hội thảo "Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới" là bước tiến mới, góp phần nâng cao nhận thức toàn xã hội về vai trò người cao tuổi. Từ góc nhìn kinh tế đến văn hóa, người cao tuổi Việt Nam hôm nay được khẳng định là lực lượng giàu trách nhiệm, bền bỉ, giữ gìn nền nếp, hòa giải cộng đồng và góp phần quan trọng trong ổn định, phát triển của đất nước.
Thanh Hà