Kì 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về người cao tuổi
“Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê nin vào điều kiện cụ thể của nước ta”. Trong kho tàng di sản vô giá đó, có tư tưởng của Người về NCT. Tư tưởng Hồ Chí Minh về NCT là một bộ phận độc đáo, khăng khít trong toàn bộ hệ thống tư tưởng, lí luận về xây dựng con người mới, văn hóa mới Việt Nam, đường lối tiến hành cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, thông qua các nội dung:
NCT là lực lượng chính trị quan trọng
Trong lịch sử phát triển của dân tộc ta, NCT có nhiều đóng góp to lớn cả trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Hội nghị Diên Hồng là biểu tượng của ý chí sắt đá, tinh thần quyết tâm, đồng lòng bảo vệ đất nước của các bậc phụ lão.
Truyền thống vô cùng quý báu của NCT Việt Nam tiếp tục được Đảng ta và Bác Hồ phát huy. Năm 1941, ngay sau khi về nước, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã viết “Lời hiệu triệu đoàn kết tất cả các bậc phụ lão”. Trong thư Bác viết: “Đất nước hưng thịnh do phụ lão giúp sức. Đất nước bị mất phụ lão cứu. Đất nước suy sụp phụ lão phù trì. Nước nhà hưng, suy, tồn, vong phụ lão đều gánh trách nhiệm rất nặng nề… Đối với gia đình, đối với Tổ quốc, phụ lão có trọng trách là bậc tôn trưởng. Đối với làng xóm, đối với bà con, phụ lão có sự tín nhiệm lớn lao”.
Ảnh tư liệu
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, NCT đã và đang có nhiều đóng góp quan trọng, đúng như lời Bác Hồ đã nói: “Tuổi cao, ý chí càng cao”. “NCT nước ta thực sự là “vốn quý của dân tộc, là lực lượng quan trọng của đất nước, là rường cột của gia đình và xã hội Việt Nam” (trích bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại buổi gặp mặt các đại biểu về dự Đại hội VI Hội NCT Việt Nam).
NCT là vốn quý của đất nước
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người nhìn thấy rõ tiềm năng to lớn của NCT. Người cho rằng, tuổi càng cao thì chí khí càng cao, lòng yêu nước càng cao và kinh nghiệm càng nhiều. Bác viết: “NCT là của quý vô giá của dân tộc, của nước nhà”; “Một lời nói của phụ lão có ảnh hưởng đến hưng bang… Phụ lão hô, Nhân dân hưởng ứng; phụ lão làm, Nhân dân làm theo. Hô điều nên hô, làm việc nên làm”.
Trong lần về thăm quê lần thứ hai, Bác Hồ đã nói chuyện với cán bộ lão thành tỉnh Nghệ An ngày 9/12/1961: “Các đồng chí già là rất quý, là tấm gương bền bỉ đấu tranh, dìu dắt, bồi dưỡng, đào tạo thêm đồng chí trẻ. Đồng chí già phải giúp đồng chí trẻ tiến bộ”.
Người đã nâng ý nghĩa Hội nghị Diên Hồng thành “Truyền thống Diên Hồng”. Trong bài “Tuổi tác càng cao, lòng yêu nước càng lớn” đăng trên báo Nhân Dân số ra ngày 1/10/1960, Bác viết: “Truyền thống “Điện Diên Hồng” là truyền thống yêu nước vẻ vang chung của dân tộc ta và riêng của các cụ phụ lão ta. Mỗi khi có việc quan hệ lớn đến nước nhà nòi giống, thì các cụ không quản tuổi cao sức yếu, liền hăng hái đứng ra gánh vác phần mình và đôn đốc con em làm tròn nhiệm vụ”.
NCT có trách nhiệm cao cả, tinh thần nêu gương
Bác Hồ xác định vai trò của NCT không chỉ là lực lượng cách mạng trực tiếp mà còn có vai trò đầu tàu, trách nhiệm cao cả trong xã hội.
Năm 1941, với tư cách là đại biểu Quốc tế Cộng sản, Bác Hồ triệu tập và chủ trì Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng, từ ngày 10 đến ngày 19/5/1941 tại Khuổi Nậm, Pắc Bó, Cao Bằng. Theo đề nghị của Bác, Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh) để đoàn kết rộng rãi toàn dân tộc. Một trong những lực lượng đầu tiên Bác nghĩ tới là phụ lão, trong vai trò đầu tàu, dẫn dắt con cháu trong sự nghiệp cứu nước, xây dựng đất nước hưng thịnh. Tháng 6/1941, Người trịnh trọng viết một bức thư bằng chữ Hán có tiêu đề: “Nguyễn Ái Quốc kí thư chư thị ái chư phụ lão” với lời lẽ thống thiết: “Trách nhiệm của các vị phụ lão chúng ta đối với nhiệm vụ đất nước thật là trọng đại....”.
NCT là chính khí quốc gia
Phụ lão là bậc mang trong mình và thấm đượm hào khí, tráng khí của lịch sử như câu thơ của Trần Nhân Tông: Người lính già đầu bạc/ Kể mãi chuyện Nguyên Phong hay như những câu thơ của Bác Hồ: Tuổi cao chí khí càng cao/ Chống Mỹ - cứu nước già nào kém ai; Tuổi già nhưng chí không già/ Góp phần xây dựng nước nhà phồn vinh...
Trong lớp NCT hiện nay, có rất nhiều hiền tài, rất nhiều cán bộ, đảng viên kinh qua các cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại. Học theo cách nói của Thân Nhân Trung, ta cũng có thể khẳng định: “NCT là chính khí sơn hà, ý chí quốc gia”. Bác Hồ từng kêu gọi sự học tập, cầu tiến của “các đồng chí già” và coi đó “chẳng những làm kiểu mẫu, siêng năng cho con cháu mà còn tỏ rõ ý chí hùng mạnh của dân tộc Việt Nam” (nói chuyện với cán bộ lão thành Nghệ An, 9/12/1961).
Tóm lại, Tư tưởng Hồ Chí Minh về NCT thể hiện thông qua các nội dung cơ bản: 1/ NCT là vốn quý vô giá của nước nhà; 2/ NCT là nguồn lực quan trọng của đất nước; 3/ NCT có vai trò nêu gương; 4/ NCT có bề dày kinh nghiệm, lưu giữ văn hóa truyền thống; 5/ Tiếp tục bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT. Qua đó cần thống nhất nhận thức, tư tưởng: NCT là lực lượng chính trị ngày càng quan trọng, là nguồn lực để phát triển đất nước, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
TS. Đoàn Hữu Bẩy
Chánh Văn phòng Trung ương Hội NCT Việt Nam