Trước thềm Đại hội lần thứ V Hội NCT Việt Nam nhiệm kỳ 2016 – 2021, tổ chức Hội NCT các cấp và NCT cùng cộng đồng trong nước và Quốc tế đón chào sự kiện kỷ niệm 26 năm Ngày Quốc tế NCT 1/10; Việt Nam tháng 10 năm 2016 còn là năm thứ hai triển khai “Tháng hành động vì NCT Việt Nam” theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Ngày Quốc tế NCT - IDOP (International Day of Older Persons) 1/10, do Liên Hiệp Quốc khởi xướng nhằm tuyên truyền, cổ động, chăm sóc, bảo vệ NCT. Ngày 1/10 lần đầu tiên được tổ chức năm 1991 nhằm nâng cao nhận thức về các vấn đề ảnh hưởng đến NCT, là tâm điểm cho chương trình về NCT của Liên Hiệp Quốc và các tổ chức bảo vệ NCT. Nguyên do khởi xướng của Liên Hiệp Quốc Ngày Quốc tế NCT 01/10 bắt nguồn từ nhận thức về chuyển hóa nhân khẩu học (tỷ lệ giữa thanh thiếu niên chưa đến tuổi lao động và người già tiến tới ngang bằng hoặc mất cân đối trong độ tuổi lao động), chuyển biến này tác động đến mọi khía cạnh của đời sống cá nhân, cộng đồng xã hội, mỗi quốc gia và quốc tế. Già hóa dân số trên thế giới và ở Việt Nam hiện đang là xu hướng:
* Già hóa dân số trên thế giới: Theo Liên Hiệp Quốc, hiện nay trên toàn cầu đang diễn ra xu hướng già hóa dân số. Trong đó, châu Á, chiếm đông nhất và có nhiều quốc gia tỷ lệ NCT và tuổi thọ bình quân cao nhất thế giới. Tiêu biểu là Nhật Bản - nước có tuổi thọ bình quân cao nhất thế giới (năm 2010 là 83 tuổi, trong đó nam là 79 và nữ là 86). Hầu hết các nước châu Á đang đứng trước thách thức dân số già hoá nhanh. Theo số liệu điều tra dân số của Mỹ, hiện nay số nước có tỷ lệ già chiếm trên 20% tổng dân số toàn thế giới. Các nước có dân số già đã lên 10 nước và sẽ có thêm nhiều nước khác như: Nhật Bản; Đức; Italya; Pháp; Tây Ban Nha; Anh; Canadda; Ukraine; Ba Lan; Mỹ. Nga,Trung Quốc và Ấn Độ là những nước sắp gia nhập danh sách dân số già nhất thế giới. Tuần tự số người ở độ tuổi nghỉ hưu ở 3 nước này hiện chiếm 13,3%; 9,6% và 5,5% dân số và tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng lên 20,1%; 17,2%; và 8,8% trước năm 2030.
* Già hóa dân số ở Việt Nam: Theo kết quả Tổng điều tra dân số năm 2009, Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 (sớm trước 6 năm so với dự báo). Tại Hội nghị tổng kết 5 năm Công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình giai đoạn 2011 – 2015, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về NCT Việt Nam nhận định: “Việt Nam sẽ trở thành nước dân số già có tốc độ điển hình trên thế giới, nếu không có các biện pháp căn bản, có tính chất chiến lược”.
Số liệu gần đây, người Việt Nam có tuổi thọ bình quân trên 73 tuổi. Hiện nay Việt Nam đã có trên 90 triệu dân, theo số liệu công bố chính thức của Tổng cục Thống kê, năm 2012 tỷ lệ NCT từ 60 tuổi trở lên là 10,2 %. Như vậy, NCT hiện nay của Việt Nam là khoảng 10 triệu người. Một trong những vấn đề đặt ra mà xã hội và các nhà quản lý quan tâm là ứng phó với hiện trạng già hóa dân số và sự cần thiết đề ra những chính sách giải quyết hệ lụy nhằm đảm bảo an sinh xã hội. Thực tế cuộc sống có thể xếp đối tượng NCT theo các nhóm tuổi: Từ 60 – 69 tuổi được coi là “trẻ tuổi”; từ 70 – 79 tuổi là “già”; từ trên 80 tuổi “già hơn”. Trong các nhóm như vậy, nhóm đầu (60 – 69 tuổi) còn nhiều khả năng và sức khỏe khá tốt, họ cần được tạo cơ hội để đóng góp cho xã hội; những người nhóm tiếp theo (từ 70 – 79 tuổi) có nhu cầu của cả hai vừa có vai trò cống hiến vừa cần được xã hội chăm sóc – cũng là nhu cầu cần thiết để cung cấp dịch vụ chăm sóc cho nhóm “già hơn”.
Việt Nam, số NCT ngày càng tăng thì tỷ lệ sinh đã giảm, điều đó đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số. Nước ta là một trong những quốc gia lão hóa nhanh nhất châu Á. Đến năm 2050, số người từ 60 tuổi trở lên sẽ tăng gấp ba lần từ 8,9% (hiện nay) lên hơn 30%, hay 32 triệu người, số người trên 80 tuổi sẽ tăng gấp ba hơn 6% dân số.
* Việt Nam thiết thực hưởng ứng Ngày Quốc tế NCT 1/10, “Tháng hành động vì NCT Việt Nam” chào mừng Đại hội V Hội NCT Việt Nam nhiệm kỳ 2016 – 2021. Từ những ngày đầu cách mạng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã đánh giá cao vai trò, vị thế, kinh nghiệm và khả năng NCT, trong các thư “Kính cáo đồng bào” và “Gởi các vị phụ lão trong cả nước” (tháng 6/1941), hơn 70 năm qua, với tầm chiến lược, tư tưởng nhân văn và sâu đậm truyền thống “Kính lão đắc thọ” của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng, Nhà nước đã đề ra những chủ trương, chính sách, tổ chức, giải pháp và hoạt động cụ thể cho NCT kết tinh thành một hệ thống “Tư tưởng Hồ Chí Minh đối với tổ chức và NCT”. Năm 1982, khi Liên Hiệp Quốc khởi xướng với các quốc gia và toàn thế giới về vấn đề người già, nước ta đã kịp thời hưởng ứng bằng những hành động thiết thực: Tổ chức trọng thể Năm Quốc tế NCT; thành lập Ủy ban Năm Quốc tế NCT ở Trung ương (do Luật sự Nguyễn Hữu Thọ làm Chủ tịch), ở cấp tỉnh do một Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách; năm 1983, Nhà nước thành lập Viện Bảo vệ sức khỏe NCT Việt Nam (tiền thân của Viện Lão Khoa quốc gia ngày nay do giáo sư Phạm Khuê làm Viện trưởng). Từ đó, các hoạt động về NCT được triển khai từng bước trong phạm vi cả nước bằng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, và toàn xã hội.
Ngay từ khi chưa thành lập Hội NCT Việt Nam, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 332- CT về tổ chức Ngày Quốc tế NCT 1/10 hàng năm (ngày 17/9/1992, do Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng trước đây, nay là Thủ tướng Chính phủ đã ký).
Hội NCT Việt Nam được thành lập sau quá trình vận động theo Quyết định số 525/TTg, ngày 24/9/1994 của Thủ tướng Chính phủ. Hội do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo, Nhà nước quản lý, hoạt động theo Điều lệ phù hợp với Hiến pháp và Pháp luật, là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Luật NCT đã xác định Hội NCT Việt Nam có nhiệm vụ làm nòng cốt trong phong trào "Toàn dân chăm sóc, phụng dưỡng, phát huy vai trò NCT". Trong mọi chỉ đạo hoạt động các cấp hội luôn quan tâm đến các sự kiện Quốc tế và trong nước liên quan đến NCT.
21 năm qua, Hội NCT Việt Nam đã và đang đóng góp thiết thực hưởng ứng Ngày Quốc tế NCT. Tự hào về kết quả hoạt động, tổ chức Hội, kế thừa Hội Phụ lão cứu quốc do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng đang từng bước phát triển, phát huy truyền thống Diên Hồng, khẳng định bản lĩnh, trí tuệ, đại diện cho ý chí, nguyện vọng, quyền và lợi ích hợp pháp của NCT vững tin theo Đảng, luôn phấn đấu, cống hiến vì sự nghiệp của đất nước, dân tộc. Năm 2016, theo chỉ đạo của Ban Thường vụ Trung ương Hội hướng dẫn Hội NCT các tỉnh, thành phố triển khai, tổ chức các hoạt động nhân Ngày Quốc tế NCT 1/10 và “Tháng hành động vì NCT Việt Nam” với nội dung và chương trình thiết thực: Tổ chức tuyên truyền Ngày Quốc tế NCT 1/10 tới các cơ sở và hội viên thông qua hội nghị, hội thảo, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, làm chuyển biến nâng cao nhận thức của NCT, các tổ chức, cá nhân, cộng đồng về mục đích, ý nghĩa Ngày Quốc tế NCT 1/10, “Tháng hành động vì NCT Việt Nam” phù hợp với điều kiện của địa phương, đảm bảo hiệu quả, thiết thực; tham mưu với cấp ủy, chính quyền, phối hợp với tổ chức các hoạt động hưởng ứng “Tháng hành động vì NCT Việt Nam” năm 2016, thăm hỏi, tặng quà... NCT không nơi nương tựa, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn...(Nội dung và đề cương được đăng tải trên Website: hoinguoicaotuoi.vn. Mục 4: Hướng dẫn công tác Hội).
Tổ chức Hội và NCT cả nước luôn chủ động thực hiện nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao cho.Tuy còn khó khăn, nhưng Hội từ Trung ương đến cơ sở đã phát huy sáng tạo, chủ động tham mưu, tuyên truyền, phối hợp với các tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp và toàn xã hội theo hướng xã hội hóa các vấn đề bảo đảm kinh phí, vật chất, nên các chương trình do TƯ Hội chỉ đạo đến cơ sở đều được sự đồng thuận giúp đỡ, ủng hộ và kết quả đáng trân trọng. Điều này đã được “Báo cáo tổng kết Đề án 01 của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về đổi mới công tác tuyên truyền” ghi nhận do Ban Thường vụ Hội NCT Việt Nam đánh giá.
Năm 2016, tiến tới Đại hội V Hội NCT Việt Nam, vừa qua, tổ chức hội các cấp đã tiến hành tổng kết, đánh giá nhiệm kỳ, đề phương hướng hoạt động nhiệm kỳ tới kết quả đáng tự hào, hưởng ứng Ngày Quốc tế NCT 1/10, “Tháng hành động vì NCT Việt Nam”, chào mừng Đại hội lần thứ V NCT Việt Nam trên cơ sở bám sát các nhiệm vụ trọng tâm công tác hội trên các mặt: Chăm sóc là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt; phát huy vai trò NCT là mục tiêu nhất quán, song hành cùng nhiệm vụ chăm sóc NCT của các cấp Hội; công tác phát triển hội viên, xây dựng tổ chức Hội vững mạnh, hoạt động kiểm tra, giám sát được chăm lo, tổ chức thường xuyên ở từng cấp Hội; mở rộng hoạt động đối ngoại của Hội trên cơ sở bám sát chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước, tranh thủ sự hợp tác quốc tế để có thêm kinh nghiệm và nguồn lực nâng cao chất lượng công tác Hội...
Thành tích khen thưởng nổi bật được Đảng, Nhà nước, xã hội ghi nhận đóng góp của tổ chức hội các cấp và NCT Việt Nam thiết thực chào mừng Đại hội lần thứ V Hội Người cao tuổi việt Nam là: Hội vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng những phần thưởng cao quý: Bức trướng 18 chữ vàng “Tuổi cao chí càng cao, nêu gương sáng vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; Ngày 10/ 7/ 2001, tại Đại hội toàn quốc lần thứ II Hội NCT Việt Nam, Ban Chấp hành Trung ương Đảng tặng Bức trướng thêu 18 chữ vàng “Tuổi cao chí càng cao, nêu gương sáng vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; ngày 02/ 6/ 2010, tại Đại hội thi đua yêu nước "Tuổi cao - Gương sáng" lần thứ II, Đảng, Nhà nước tặng Huân chương Sao vàng cho các thế hệ NCT Việt Nam; ngày 5/5/2015 tại Đại hội thi đua yêu nước "Tuổi cao- Gương sáng" lần thứ III, Hội NCT Việt Nam có thêm vinh dự lớn, được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.
Kỷ niệm 26 năm Ngày Quốc tế NCT 1/10, 21 năm qua, từ khi thành lập, tổ chức Hội các cấp và NCT Việt Nam phấn khởi với thành tích đạt được, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và tin tưởng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự hỗ trợ tích cực và có hiệu quả về nhiều mặt của Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, bộ, ban, ngành, đoàn thể các cấp, sự đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp Nhân dân, các tổ chức quốc tế, đặc biệt là lớp NCT, Hội NCT Việt Nam sẽ giành được thắng lợi to lớn hơn nữa trong nhiệm kỳ tới./.